ساختار كنوني نظام بين‌الملل كه بر مبناي قدرت بالفعل واحدهاي سياسي شكل يافته است، پيوندي ناگسستني ميان توانمندي هر بازيگر در عرصه داخلي و بين‌المللي دارد. به عبارت ديگر هر واحد سياسي كه بتواند بر توانمندي‌هاي خود در سطح ملي، منطقه‌اي و جهاني بيفزايد و از امكانات دروني و ذاتي خود براي تقويت حضور خويش در عرصه بين‌الملل به بهترين نحو استفاده كند، در ساختار هرمي شكل نظام بين‌الملل، جايگاه برتري خواهد داشت. بديهي است هر دولتي كه بتواند در اين ساختار به رأس هرم نزديك‌تر شود مي‌تواند به اشاعه هنجارها و ارزش‌هاي موردنظر خود بپردازد و با حاكم كردن اين هنجارها و ارزش‌ها در راه تحقق اهداف و منافع خويش دست يابد. براین اساس مخالفت غرب و در رأس آن امریکا با جمهوری اسلامی ایران را که هر روز شاهد موفقیتی جدید در عرصه علم و پیشرفت است می‌توان در این چارچوب تفسیر کرد.

نویسنده: دکتر سیدمحمد حجازی، مرحوم دکتر عباس مهری، مصطفی باقریه

چکیده
این مقاله به بررسی تهدید نرم امریکا در ناآرامی‌های پس از انتخابات ریاست جمهوری سال 1388 می‌پردازد. مقاله تلاش دارد تهدید نرم امریکا را که در ناآرامی‌های پس از انتخابات به فاز جنگ نرم وارد شد تبیین و تحلیل کرده، کارکردها و مؤلفه‌های آن را مشخص کند. بی‌تردید بررسی نقش تهدید/ جنگ نرم امریکا در وقایع پس از انتخابات و شناسایی ابعاد مختلف این تهدیدها به ویژه ابعاد سیاسی آن، از اهمیت زیادی برخوردار است. این تحقیق که از نوع توصیفی‌–‌ تحلیلی است، مطالعۀ خود را با این پرسش اصلی آغاز می‌کند که: تهدید نرم سیاسی امریکا به چه میزان در ناآرامی‌های پس از انتخابات 1388 مؤثر بوده است؟ سپس در راستای پرسش اصلی، پرسش‌های فرعی را مطرح ساخته است که: چه علل و عواملی در پیدایش ناآرامی‌های پس از انتخابات نقش داشته‌اند؟ و چه رابطه‌ای بین این عوامل با تهدیدهای نرم سیاسی امریکا وجود دارد؟ و ناآرامی‌های پس از انتخابات در حوزه سیاست داخلی و خارجی جمهوری اسلامی ایران چه نتایج و پیامدهایی را به دنبال داشته است. در ادامه با بهره‌گیری از نرم‌افزار SPSS به تجزیه و تحلیل نتایج پرداخته و از آزمون تی تک‌نمونه‌ای در آزمون فرضیه‌های تحقیق بهره‌برداری شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که تهدید/ جنگ نرم امریکا در بُعد سیاسی آن نقش اصلی را در بروز ناآرامی‌های پس از انتخابات داشته است.
واژگان کلیدی: تهدید نرم سیاسی، جنگ نرم، ناآرامی‌های پس از انتخابات 1388.

نویسنده: مجتبی فتحعلی‌زاده

چکیده
ولایت فقیه، میراث گرانبهای امام‌خمینی(ره) و روح و هویّت انقلاب اسلامی است. امروزه، این نظریه، تنها یک نظریه سیاسی و فقهی در کنار دیگر نظریه‌ها نیست، بلکه جوهره نظام اسلامی و محور قانون اساسی است و مشروعیت قوای سه‌گانة مقنّنه، قضائیه و مجریه به آن بستگی دارد. ولایت فقیه محور اصلی و رکن اساسی نهضت امام خمینی(ره) بود که پس از قرن‌ها از آغاز عصر غیبت هویت جامعه شیعی را به خود بازگرداند. با مطالعه تاریخ انقلاب اسلامی مشاهده می‌شود که ولایت فقیه به مثابه صراط مستقیم انقلاب، ملاک و معیارِ حرکت صحیح افراد، گروه‌ها و جریان‌ها در مسیر اسلام ناب محمدی(ص) و انقلاب اسلامی برخاسته از آن به‌شمار می‌رود. براین اساس، ولايت‌محوري افزون بر حفظ اصول انقلاب و ارزش‌هاي ديني آن و استمرار حرکت در صراط مستقيم اسلامي، دشمنان را ناکام و دوستان انقلاب را اميدوار ساخته است و بديهي است هرچه اهتمام و عمق‌بخشي به اين رکن اساسي بيشتر گردد انقلاب اسلامي و نظام برآمده از آن استحکام بيشتري يافته و تهديدات را خنثي و چشم‌انداز آينده را روشن‌تر مي‌سازد. این مقاله به نوبة خود تلاش دارد تا برخی از فیوضات وجودی این اصل پر برکت را بر نظام جمهوری اسلامی ایران مورد مطالعه و تحقیق قرار دهد.
واژگان کلیدی: اصل ولایت فقیه، انقلاب اسلامی، جمهوری اسلامی ایران، جنگ نرم.

نویسنده: مهدی زاده علی

چکیده

با توجه به گسترش روزافزون به‌‌کارگیری عملیات روانی توسط دولت‌ها برای جلب افکار عمومی یا افکار نخبگان ضرورت فهم نظری این پدیده نیز به صورت جدی مطرح شده است اما ماهیت بین رشته‌ای این پدیده موجب شده تا ابزار نظری لازم برای فهم و تحلیل آن در یک حوزة علمی خاص یافت نشود. از آن رو، این حوزه همچنان فاقد مجموعه نظری مدونی در ارتباط با خود است. در این پژوهش تلاش شده تا با نگاهی میان‌رشته‌ای و به کارگیری مدل‌ها و مفاهیم لازم از حوزه‌های علمی مرتبط چارچوبی نظری برای فهم این پدیده ارائه شود.
واژگان کلیدی:  عملیات روانی، درگیری ذهنی، تغییر نگرش، اثر، چک و کنترل، مدل سیستمیک ارتباطی.

نویسنده: حجت‌اله مرادی، سعید قاسم‌زاد

چکیده
عملیات روانى با هدف قرار دادن انديشه يا بينش، عقل و سرانجام اراده مخاطبان و نوع رفتار آنها در زمره خطرناك‌ترين ابزارها قرار دارد. در واقع، راهبرد و تاكتيك‌هاي عمليات رواني است كه نبرد را در پشت جبهه‌هاي حريف به نتيجۀ دلخواه مي‌رساند و با كمترين هزينه‌هاي مالي و جاني به پايان مي‌برد. البته تحقق اين نتیجه به طراحي مطلوب عمليات از سوي متخصصان و كارشناسان عمليات رواني بستگي دارد. آنچه براي طرح‌ريزي و اجراي هر نوع عملي ضرورت حياتي دارد، شناخت نحوه انتخاب موضوع(تم) و آماده کردن بستر مناسب و مؤثر براي اجرا(تم‌سازی) است. در صورتی که روشی متناسب براي شناخت موضوعات مناسب برگزیده نشود، فعاليت‌هاي شناسايي بی‌ثمر می‌ماند و هر‌گونه طرح‌ريزي براي آن بي‌معنا می‌گردد و در نتیجه، اجراي مؤثري نيز صورت نمی‌گیرد. بر این اساس،  از یک سو توجه به تجارب جنگ‌های گذشته، جنگ تحمیلی و جنگ‌های اخیر، تهدیدات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، و از سوی دیگر، عدم تدوین فرآیند تم‌سازی برای عملیات روانی و نبود الگوی مناسب در این خصوص در نیروهای مسلح، اهمیت پرداختن به مقولة فرآیند تم‌سازی را کاملاً واضح و مبرهن‌ می‌نماید. این مقاله، به فرآیند تم‌سازی در عملیات روانی می‌پردازد.
واژگان کلیدی: تم، فرآیند تم‌سازی، عملیات روانی، عملیات ضد جنگ روانی.

نویسنده: اسماعیل قربان‌پور

چکیده
بیش از دو دهه از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق می‌گذرد که نزدیک به نیم‌قرن را در هماوردی با اردوگاه غرب به رهبری امریکا به‌سر برد. در دیدگاه سیاسی به تقابل دو ابرقدرت در دورة یادشده "جنگ سرد" گفته‌ می‌شود. اینکه چگونه ابرقدرتی در وسعت اتحاد جماهیر شوروی بدون شلیک حتی یک گلوله از هم گسیخت و تار و پود نظام آن فروپاشید هنوز موضوع مطالعات و تحقیقات چندی قرار دارد؛ چه با وجود گذشت دو دهه از این واقعه، اسلوب‌ها و چارچوب راهبردی و روش‌های به کار رفته در آن، تأمل‌برانگیز است. امروزه نیز آن روش‌ها در تدابیر سیاسی کشورهای فزون‌خواه علیه سایر کشورها همچنان مشاهده می‌شود. گسترش مفهوم جنگ سرد به تدریج در فضای جدید مناقشات بین‌الملل به رویش مفهوم جنگ نرم منجر شده است. مقاله با تأکید بر دهه پایانی از جماهیر شوروی پیشین بر رویکردهای راهبردی و روشی امریکا در مواجهه با رقیب خود می‌پردازد، مواجهه‌ای که به فروپاشی نظام فکری سوسیالیسم و جلوة ساختاری آن منجر شد.
واژگان کلیدی: امریکا، اتحاد جماهیر شوروی، جنگ سرد، جنگ نرم.

نویسنده: سیدمحمد جواد قربی

چکیده
امروزه کاربرد جنگ، تنها به استفاده از ابزارهایی با ابعاد سخت و ملموس‌ محدود نیست، بلکه ابزارهای کاربردی جدیدی وارد محیط عملیاتی شده‌اند که دارای ماهیتی نرم‌افزارانه با تأثیرگذاری بیشتر هستند. یکی از ابزارهایی که امروزه در زمان جنگ و حتی پیش از آن به کمک استراتژیست‌ها و جنگ‌سالاران آمده، نظام رسانه است. رسانه‌ها به مثابه یک تیغ دو لبه‌اند که از یک سو با بُعد مثبت و ایجابی کارویژه‌هایی همچون اطلاع‌رسانی، آگاهی و آموزش‌های مدنی را تسهیل می‌کنند، و از سوی دیگر با بعد سلبی در جنگ نرم رسانه‌ای و جنگ‌های نوین بین‌المللی برای بحران‌سازی، ایجاد تنش و تفوق بر اذهان و تسخیر قلب‌های ملت‌ها به‌ کار می‌روند. با ورود به عصر"امپریالیسم رسانه‌ای" و"هژمونی کارتل‌های رسانه‌ای"، بر اهمیت رسانه‌ها در دستیابی به اهداف، دوچندان افزوده شده است و این توانایی رو به پیشرفت با اهداف نظامی همنشین شده است و بُعدی جدید از جنگ را تحت لوای مدیاوار1 یا جنگ رسانه‌ای پدید آورده است. امروزه از این روش، یعنی جنگ رسانه‌ای برای حمله به ایران استفاده می‌شود. از آنجا که دشمنان در تجربه‌های تهاجمی خویش، بارها با شکست مواجه شدند- نمونه آن هشت سال دفاع مقدس(جنگ تحمیلی) است - به سوی جنگ‌های نوین روی آوردند که در این مسیر، نظام رسانه پیشگام بوده است. پژوهش حاضر با هدف توسعه‌ای و شناخت تهدیدات رسانه‌ای به دنبال پاسخ‌گویی به این سؤال‌هاست: جنگ نرم رسانه‌ای چیست؟ جنگ نرم رسانه‌ای علیه ایران چگونه است؟ راهبردهای مقابله با جنگ رسانه‌ای علیه ایران چیست؟
واژگان کلیدی: رسانه، جنگ رسانه‌ای، جنگ نرم.

نویسنده: سید محمدحامد حسینی

چکیده
روان‌شناسی به منزلة علم مطالعه رفتار و فرآیندهای ذهنی، کاربرد فراوانی در عملیات روانی دارد، چرا که اساس عملیات روانی بر تأثیرگذاری ذهن و تغییر افکار استوار است. در این مقاله تلاش شده است تا نقش و کاربردهای علم روان‌شناسی در عملیات روانی نمایان شود. در همین راستا به بررسی روان‌شناسی یادگیری، اجتماعی و زبان و اندیشه و برخی از نظریه‌های مربوط که کاربرد بیشتری در عملیات روانی دارد، پرداخته شده است. در ابتدا پیشینه و سپس تعاریف مختلف از عملیات روانی ارائه می شود. همچنین گرایش‌های مختلف روان‌شناسی که کاربرد بیشتری در عملیات روانی دارند معرفی و تشریح خواهد شد. در ادامه اهداف و مقاصد عملیات روانی مورد بحث قرار می گیرد. سرانجام عوامل موفقیت در عملیات روانی همچون اطلاعات، رسانه‌های ارتباطی، پژوهش و روش‌های عملیات روانی که بیشتر جنبه‌ روان‌شناسانه دارند بحث و بررسی شده‌اند. در پایان راهکارها و پیشنهاداتی در این خصوص ارائه شده است.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، روان‌شناسی، جنگ روانی، فرآیندهای ذهنی.

نویسنده: ابراهیم بختیاری

چکیده
جذابیت یک کشور به‌طور معمول قدرت نرم خوانده می‌شود که به صورت بالقوه وجود دارد؛ اما امروزه کشورها تلاش دارند تا با به کار بردن سازوکار‌هایی آن را تقویت کنند. یکی از ابزارهای دیپلماتیک که امروزه دیپلماسی عمومی خوانده می‌شود در واقع ابزار یا مکانیسمی برای اعمال قدرت نرم در عرصه عمل است. هر کشوری به تناسب جایگاه و توانایی خود دارای میزانی از قدرت نرم است ولی سیاست‌ها و رفتارهای یک کشور در چارچوب دیپلماسی عمومی می‌تواند این توان بالقوه را به بالفعل تبدیل کند و این امکان را برای یک کشور فراهم نماید تا از وجهه بهتر و توان تأثیرگذاری بیشتری برخوردار شود. از سوی دیگر، آشکار نشدن گستره معانی برخی از واژگانی که در ادبیات علوم سیاسی به کار می‌روند گاه موجب تداخل نادرست در استفاده از آنها می‌شود. این واژگان هرچند شباهت‌ها و هم‌پوشی‌هایی دارند لیکن رعایت نشدن گستره معناییِ آنها باعث به‌وجود آمدن اغتشاش و سردرگمی در کاربرد می‌شود. قدرت نرم، عملیات روانی، دیپلماسی عمومی، تبلیغات و روابط فرهنگی از جمله این عبارت‌ها به‌شمار می‌روند. این مقاله با تأکید بر مفهوم دیپلماسی عمومی تلاش دارد تا حدود معنا و مفهوم هر یک از این مفاهیم نرم  را مورد بحث و بررسی قرار دهد.
واژگان کلیدی: قدرت نرم، دیپلماسی عمومی، عملیات روانی، تبلیغات، روابط فرهنگی.

نویسنده: افشین متقی دستنایی

چکیده
تهديدات عليه امنيت ملي جمهوري اسلامي ايران در برهه زماني كنوني را مي‌توان در چارچوب دو نوع تهديدات نظامي و تهديدات نرم صورتبندي کرد. اولويت قائل شدن براي هر كدام از اين تهديدات، راهبرد امنيتي متفاوتي را در برابر تصميم‌گيران قرار مي‌دهد. در صورتي كه تهديدات نظامي در تحليل‌هاي امنيتي از اولويت برخوردار باشند، راهبرد امنيتي كشور نيز تحت تأثير تفكرات و رويكردهاي نظامي و سخت‌افزاري قرار خواهد گرفت و به زمينه‌هاي اجتماعي تهديد عليه امنيت ملي توجه كمتري مبذول خواهد شد. نوشتار حاضر بر اين اعتقاد است كه راهبرد دشمنان نظام جمهوري اسلامي ايران در شرايط كنوني مبتني بر اقدامات غيرنظامي و نرم در كنار تهديد به اقدام نظامي است. اين مقاله، ضمن بررسي مفاهيم انقلاب و براندازي نرم، تهديدات نرم عليه جمهوري اسلامي را مورد مطالعه قرار مي‌دهد و ابزارها و روش‌هاي اقدامات نرم عليه امنيت ملي آن را شناسايي مي‌كند.
واژگان کلیدی: انقلاب نرم، براندازي نرم، ابزارهاي جنگ نرم، امنيت ملي.

نویسنده: دکتر حسین حسینی
ناشر: تهران: دانشگاه جامع امام حسین(ع)، دانشکده و پژوهشکده علوم اجتماعی و فرهنگی
سال انتشار:1390
تعداد صفحات: 512 صفحه
معرفی: امیرهوشنگ طهماسبی‌پور